رودخانه‌های مازندران نیازمند سرمایه‌گذاری برای توسعه گردشگری آبی

به گزارش آماج، طبق آمار رسمی در زمان حاضر از مجموع ۱۲۰ رشته رودخانه استان مازندران افزون بر ۳۰ مورد آن در شهرستان های غرب مازندران هستند که چالوس، چشمه کیله تنکابن ، هراز آمل ، تجن ساری ، شیررود تنکابن، سردآبرود چالوس، بابلرود و تلار در قائمشهر از شاخص ترین آنها هستند که در تمام فصول سال آب دارند.

هیدروتوریسم یا گردشگری منابع آبی با تکیه بر شناسایی و برخورداری از علم بهره برداری از منابع آبی بدون لطمه زدن به محیط زیست و منابع طبیعی جایگاه خوب و پردرآمدی را در زمینه جلب مسافر و گردشگر در کشورهای دنیا به خود اختصاص داده است.

تماشای ساحل دریا، رودخانه ها، آبشارها، چشمه ها ، قنات ، سازه های آبی نظیر سدها ، بندهای خاکی و استخرهای طبیعی و قایق سواری در آب های خروشان در کره خاکی از پرطرفدارترین جاذبه های گردشگری به شمار می رود که از فعالیت های هیدروتوریسم به شمار می رود.
مازندران با داشتن تعداد رودخانه های یادشده به طول هفت هزار کیلومتر و داشتن ۱۰ سد و ۸۰۰ آب بندان یکی از برخوردارترین استان های کشور به لحاظ ظرفیت توسعه صنعت هیدروتوریسم در حوزه رودخانه ها به شمار می رود.

صاحبنظران امر معتقدند غرب مازندران در حوزه گردشگری با برخورداری ظرفیت ها در حوزه های میراث طبیعی، تاریخی و دریایی و کوهستانی و رودخانه های پرآب و خروشان باید رویکردی جدید اتخاذ کند تا با بهره برداری از این ظرفیت ها علاوه بر توسعه صنعت گردشگری ، مشکلات فراور از جمله معضل بیکاری منطقه برطرف شود.

همچنین شکوفایی ظرفیت های صنعت هیدروتوریسم یا گردشگری آبی یا رودخانه ای نیازمند بستر مناسب اجرایی است و متولیان امر باید ظرفیت های سرمایه گذاری در این بخش را شناسایی کنند و با ایجاد مشوق های لازم به اهداف مورد نظر دست یافت.

غرب مازندران از دیرباز تاکنون به علت برخورداری از موقعیت های ممتاز هیدروتوریسم، جنگل های سرسبز منطقه هیرکانی، دریای خزر، آثار تاریخی و طبیعی مانند قلعه مارکوه ، کاخ موزه، مجموعه آبگرم معدنی در رامسر، تپه کلار در کلاردشت، حمام های تاریخی در عباس آباد و وجود ۲ فرودگاه نوشهر و رامسر و صدها مورد جاذبه های گردشگری، خاستگاه مسافران داخلی و خارجی به ویژه شیوخ عرب حاشیه خلیج فارس بوده است که باید از این موقعیت های طبیعی بهره برداری علمی کرد.

نکته دیگر این که شهرستان های غرب مازندران به لحاظ کسب درآمد با مشکلاتی مواجه هستند، سوال اینجاست چرا این شهرهای گردشگرپذیر با پذیرش سالانه میلیون ها مسافر بازهم با مشکل درآمد روبرو هستند، بهره برداری از ظرفیت های این مناطق از جمله رودخانه ای می تواند مدنظر برنامه ریزان امر در این شهرها قرار گیرد.

مازندران دارای ۲ تالاب بین المللی میانکاله و فریدونکنار و چندین تالاب و آبگیر محلی چون ساهون، لپو و پلنگان، ولشت، استخرپشت، گل پل، خضر نبی، شورمست، دریوک ، سراندون و بالندون ، گز و کندوچال است و این استان شمالی افزون بر ۸۰۰ قطعه آب‌بندان به مساحت ۱۷ هزار هکتار دارد.

بنا به گزارش اداره‌کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری مازندران در ۶ ماهه نخست سال جاری ۸۱ میلیون شب اقامت در مراکز رسمی گردشگری استان ثبت شد ، این آمار میلیونی اقامت گردشگر با احتساب چهار شب اقامت برای هر فرد، در حالی است که با احتساب آمار مسافران غیررسمی و صاحبان ویلاهای شخصی این شمار از مرز ۱۰۰ میلیون نفر خواهد گذشت.

به اعتقاد کارشناسان امر این استان دارای ظرفیت های متعالی در حوزه های مختلف گردشگری از جمله هیدروتوریسم است که متاسفانه برنامه ریزان از ادوار گذشته تا امروز نتوانسته اند برای شکوفایی علمی این ظرفیت ها با داشتن این شمار مسافران تدابیر ویژه ای اتخاذ کنند و توسعه و رونق اقتصادی هر شهرستانی را رقم بزنند.

از ظرفیت گردشگری آبی استفاده نکردیم

معاون گردشگری اداره کل میراث فرهنگی ، گردشگری و صنایع دستی استان مازندران در این ارتباط گفت: گردشگری آبی که شامل رودخانه ها، آب بندان ها ، تالاب ها و چشمه هاست نسبت به گردشگری ساحلی کم هزینه تر و کم خطرتر است.

مهران حسنی افزود : با توجه به این که در این استان شمالی رودخانه های متعددی وجود دارد که به ویژه بیشتر آن ها در داخل شهرها می گذرند اما می توانند محیطی مناسبی برای فراغت شهروندان و گردشگران را فراهم آوردند.

وی اظهارداشت: برخی از این رودخانه های در کنار یا روی برخی از آنها پل ها یا مکان های تاریخی قرار دارد که بسیار بااهمیت هستند و توسعه گردشگری آبی را رونق می بخشند و در توسعه گردشگری آبی ثاتیرگذارند.

وی خاطرنشان کرد: نمونه بارز رودخانه های مهم استان مازندران می توان از جمله چشمه کیله تنکابن، رودخانه چالوس و بابل رود نام برد که دارای ظرفیت بسیاری عالی در گردشگری آبی هستند که متاسفانه تاکنون از این ظرفیت مهم استفاده نشده است.

به گفته معاون گردشگری اداره کل میراث فرهنگی مازندران با بهره برداری این ظرفیت در هر شهرستان مازندران در بحث اشتغال و درآمد آن منطقه تاثیرگذار خواهد بود و رشد اقتصادی را به دنبال خواهد داشت.

حسنی تصریح کرد : امروز در شرایطی هستیم که گردشگری موضوعی به جای گردشگری انبوه خودش را نشان می دهد، استفاده از منابع آبی اعم از سدها، آب بندان ها و رودخانه ها ، چشمه ها و تالابها ظرفیتی هستند برای سرمایه گذاری به شرطی این که طرح مدیریت یکپارچه اتفاق بیفتد.

وی اضافه کرد : در همین ارتباط این اداره کل در بخش آب بندان های استان ورود کرد و شرکت آب منطقه ای استان مازندران نیز از بین ۸۰۰ قطعه آب بندان موجود استان ۱۰۹ قطعه را که دارای ظرفیت گردشگری آبی هستند معرفی کرد.

معاون گردشگری اداره کل میراث فرهنگی مازندران بیان کرد: البته این آب بندان ها در بحث فرآیند انجام سرمایه گذاری دچال مشکل هستند توضیح این که برخی از آنها هیات امنایی یا شخصی یا مشارکتی اداره می شوند که این موضوع باید برطرف شود.

به تاکید حسنی با بهره برداری این آب بندان ها به طور قطع با هدف توسعه گردشگری آبی موجب توسعه قتصادی هر منطقه ای خواهد شد.

بر اساس آمار موجود اکنون ۸۰ درصد مسافران و گردشگران استان برای استفاده از دریا به مازندران سفر می کنند که کارشناسان تاکید دارند باید با ارایه امکانات و تسهیلات مناسب براساس علایق و سلایق گردشگران بوجود آورد چون اکنون گردشگران آگاه هستند که چه خدماتی به آنها داده می شود.

ضرورت تهیه نقشه راه/ تقدس آب نزد ایرانیان از گذشته تا امروز

در همین پیوند، محمدرضا اورمزدی استاد رشته گردشگری در استان مازندران معتقد است : هیدروتوریسم یکی از شاخه های صنعت گردشگری است، گردشگری مبتنی بر منابع آبی است، منابع آبی تقسیم بندی کوناگونی دارد که شاخص آن رودخانه هاست که یکی از منابع آبی مهم است و مورد توجه گردشگران است.

وی خاطرنشان کرد : البته هیدروتوریسم ریشه در تاریخ دارد چون ایرانیان برای آب و منابع آبی حرمت قائل بوده اند و حتی در ایران باستان معبد آناهتیا یا الهه آناهتیا که خدای آب های روان بود داشتیم که نمونه آن را امروز در شهرستان گنگاور کرمانشاه و استان فارس موجود است.

این استاد دانشگاه خاطرنشان کرد : رودخانه ها دارای سه کارکرد شیلاتی، اقتصادی و گردشگری است که بحث سوم مورد نظر این گزارش است که فضاهای کنار رودخانه ارزش ویژه ای به عنوان نمادهای توسعه در هر منطقه شهری یا روستایی ایجاد می کند.

اورمزدی تصریح کرد : به طور مثال در غرب مازندران رودخانه چشمه کیله تنکابن شاخص پرورش ماهیان آزاد و رودخانه شیرود ماهیان سفید را داریم که در دیگر رودخانه های غرب مازندران از جمله چالوس نیز همینطور هستند که دارای ظرفیت های خوب گردشگری آبی هستند که نقشه راه مربوط ندارند.

وی افزود : در دین مبین اسلام سفارش شده که منابع آبی را آلوده نکنیم اما یکی از مشکلات اساسی هیدروتوریسم به ویژه در رودخانه های غرب مازندران این است که منابع آبی ما دچار آلایندگی هستند و مخاطرات زیست محیطی ایجاد کرده است که بهره برداری از این ظرفیت به این مهم باید توجه شود.

این پژوهشگر حوزه گردشگری تصرح کرد : آنچه چیزی که در اولویت اول توسعه گردشگری آبی است باید به مبحث زیست محیطی توجه ویژه ای داشته باشیم که متاسفانه کمتر به این مهم توجه شده است.

لزوم انعقاد تفاهم نامه ها مشترک نهادهای مربوط

اورمزدی ادامه داد : اگر می خواهیم گردشگری رودخانه ای را جدی بگیریم ابتدا نهادهای مربوط یعنی وزارت خانه های نیرو و میراث فرهنگی و سازمان محیطی زیست باید تفاهم نامه مشترک منعقد کنند تا بتوان در بحث ساختاری این مفاهیم را در سطح آزمایشی اجرایی کنیم.

وی گفت : ما تا امروز چنین تفاهم نامه ای را در ایران ندیدیم یعنی به صورت نظام مند و سازمان یافته تاکنون موفق نبوده ایم و همچنان به صورت سنتی از این منابع آبی استفاده می شود چون ساز و کاری ایجاد نشده و بیشتر در حد یک سری ملاحظات باقی مانده است.

این استاد رشته گردشگری اضافه کرد : در حالی که این رودخانه ها در همه جای دنیا به ویژه در شهرها نماد توسعه هستند یعنی شهری که رودخانه در آن جریان دارد زیبایی دوچندان به آن ملاحظه می شود و جاذبه های گردشگری اش به حساب می آید و خیلی از کشورهای بزرگ نظیر فرانسه و انگلیس و چین از این ظرفیت نهایت استفاده را می برند.

اورمزدی به عنوان مثال یادآور شد : اکنون از دریاچه ولشت کلاردشت چه استفاده های گردشگری به لحاظ علمی می بریم؟ در حالی که این ظرفیت همین طوری رها شده است یا سواحل دریای خزر چه استفاده هایی از آن می شود به طبع رودخانه های ما همینطور است. آیا رودخانه های ما ارزش استفاده قایق های تفریحی را دارد یا خیر؟ و یا آب بندان های مازندران که یکصد قطعه آن ثبت شد متاسفانه رها شده است.

وی تاکید کرد : اگر اقدامات علمی و پژوهش های دانشگاهی در این زمینه انجام گیرد و قابلیت طرح گردشگری توسط نهادهای مربوط داشته باشیم حتی باعث شکوفایی اقتصادی در هر شهرستان استان را شاهد خواهیم بود.

از مجموع ۲۲ شهرستان مازندران ۱۵ مورد ساحلی است

کارشناسان حوزه آب در غرب مازندران، هیدروتوریسم را صنعت پردرآمد و اشتغالزا در استان مازندران برشمردند و تاکید دارند این منطقه برخوردار از رودخانه ها و منابع آبی فراوان می تواند به عنوان منطقه ای پرجاذبه برای گردشگران آبی باشد.
به تاکید آنان برای تحقق این مهم باید اتاق ویژه کارشناسی در نهادهای یادشده تشکیل شود تا درآمد سالانه ۲ صنعت هیدروتوریسم مشخص و بررسی قرار گیرد تا و برنامه ریزان امر نیز تامل کنند.

به گزارش شرکت آب منطقه ای مازندران سالانه تعداد زیادی گردشگران از منابع آبی استان بازدید می کنند که نبود زیر ساخت ها ماندگاری آنها در محل را غیر ممکن و گاها کم کرده است.
بر اساس این گزارش به عنوان نمونه سالانه حدود سه میلیون گردشگر و مسافر از سد شهید رجایی مازندران بازدید می کنند اما درآمد خاصی کسب نمی شود. سد شهید رجایی در ارتفاعات کیاسر و در ۴۰ کیلومتری شهر ساری در دل جنگلهای انبوه قراردارد و حجم آب دریاچه پشت سد آن حدود ۱۶۲ میلیون مترمکعب است، امکانات رفاهی تعبیه شده در حاشیه این سد بسیار ابتدایی و تنها محدود به چند استراحت گاه است.
زیر ساخت های لازم برای صنعت هیدروتوریسم به گفته مسوولان امر شامل هتل ، متل ، رستوران ، مهمانسرا ، کمپ های ورزشی و کمپ های رفاهی همچون سکوی عکاسی است که باید فراهم بشود.

نکته مهم این که بسیاری از کشورهای پیشرفته دنیا از ظرفیت های گردشگری منابع آبی به خوبی استفاده می کنند که می توان مدل استفاده آنها را برای استانی از جمله مازندران بومی سازی شود و بتوانیم از ظرفیت آبی نیز برای رفع بسیاری از چالش ها و تامین نیازهای مربوط نهایت بهره را ببریم.
بنابراین برای تحقق ظرفیت های گردشگری منابع آبی استان مازندران علاوه بر موارد یادشده از سرمایه گذاری گرفته تا حمایت های دولتی و تسهیلات بانکی و نقشه راه ، نهادهای مربوط باید هماهنگی و همراهی بین دستگاهی برای فراهم کردن امکانات و زیر ساخت های مورد نظر فراهم شود.
به اعتقاد کارشناسان امر در زمان حاضر با وجود حضور مسافران زیادی از اقصی نقاط کشور هنوز بسیاری از ظرفیت های گردشگری استان مغفول مانده است ، در حالیکه حلقه مفقوده بهره مندی بیشتر مسافران از این فضاها را می توان با ایجاد بسترهاو زیر ساخت های لازم هرچند اندک جبران کرد تا دیگر مسافران حضورشان در مازندران تنها به خاطراتی نشستن کنار ساحل دریا خلاصه نشود.
بسته گردشگری مازندران که تاکنون با طبیعت گردی و مسافرت در بهار وتابستان گره خورده بود اما امروز با تصمیم گیری و برنامه هایی برای استفاده از دیگر بخش ها چون گردشگری زمستانی و هیدروتوریسم یا همان گردشگری منابع آبی می تواند چهره تکمیلی به خود بگیرد.

چالوس ، هراز آمل، تجن ساری ، شیررود تنکابن ، سردآبرود چالوس، چشمه کیله تنکابن، بابلرود و تلار قائمشهر از مهمترین رودخانه های استان مازندران هستند که آب دائمی در تمام طول فصول سال داشته و بویژه اینکه این رودخانه ها در یک مسیر نه چندان طولانی از کوه به جلگه سرازیر شده و با مناظر طبیعی بی نظیر خود جاذبه های بسیاری برای گردشگری آبی دارند.