ستارهشناسان طولانیترین انفجار پرتو گاما (GRB) تاریخ را به مدت هفت ساعت در فاصله ۸ میلیارد سال نوری ثبت کردند. منشأ این انفجار، یک کهکشان غبارآلود و نامرئی در نور مرئی بود که با رصدهای تلسکوپ جیمز وب آشکار شد.
رصد انفجار تاریخی توسط تلسکوپ فضایی فرمی
به گزارش آماج، در ۲ جولای ۲۰۲۵، تلسکوپ فضایی پرتو گامای فرمی ناسا رویدادی غیرعادی را در اعماق فضا ثبت کرد. برخلاف میانگین انفجارهای GRB که کوتاهمدت هستند، این رویداد بیش از هفت ساعت به انتشار ادامه داد و رکورد طولانیترین GRB مشاهده شده توسط انسان را شکست.
جاناتان کارنی، نویسنده اصلی مطالعه، در بیانیهای گفت: «این طولانیترین فوران پرتو گاما بود که بشر مشاهده کرده است؛ به قدری طولانی که در هیچ یک از مدلهای موجود ما در مورد علل این انفجارها نمیگنجد.» او افزود این رویداد در آینده به عنوان یک «معیار منحصر به فرد» برای مقایسه انفجارهای عجیب دیگر در کیهانشناسی عمل خواهد کرد.
نیرویی از پشت غبار کیهانی
این انفجار با نام GRB ۲۵۰۷۰۲B در صورت فلکی «سکوتوم» رخ داد. پس از رصد اولیه، ستارهشناسان با بسیج تلسکوپهای بزرگ زمینی و فضایی مانند جیمینای، ویالتی و هابل، به بررسی پستاب آن پرداختند. تحلیلها نشان داد این انفجار از یک کهکشان میزبان بسیار بزرگ و پر از غبار نشأت گرفته است که نور مرئی را مسدود میکرد و تنها سیگنالهای فروسرخ و پرتوهای پرانرژی ایکس قابل رصد بودند.
ردیابی منشأ انفجار با جیمز وب
با توجه به مسدود شدن نور مرئی، ابزارهای فروسرخ نقش کلیدی در کشف منشأ داشتند. در ماه اکتبر، تلسکوپ فضایی جیمز وب به کهکشان میزبان GRB ۲۵۰۷۰۲B زوم کرد و تصاویر واضح فروسرخ آن را ثبت کرد. تحلیلها نشان داد که انفجار، یک جت باریک از ماده با سرعت حداقل ۹۹ درصد سرعت نور به سمت منظومه شمسی پرتاب کرده است.
معمای منشأ انفجار
دانشمندان هنوز مکانیسم دقیق این انفجار را مشخص نکردهاند، اما سه فرضیه مطرح است:
- مرگ و فروپاشی یک ستاره بسیار پرجرم (Supernova)
- از هم دریده شدن یک ستاره توسط نیروی کشندی یک سیاهچاله
- ادغام یک ستاره هلیومی با یک سیاهچاله که باعث انفجار درونی ستاره شده است
این رصد تاریخی، چشمانداز تازهای از فرآیندهای نادر کیهانی ارائه میدهد و میتواند به درک بهتر انفجارهای پرتو گاما و تکامل کهکشانها کمک کند.
