وزارت بهداشت بهترین خوراکی‌ها برای دانش‌آموزان را معرفی کرد مرکز مدیریت بیماری‌های غیرواگیر وزارت بهداشت، فهرست مواد غذایی را که عرضه آن در پایگاه تغذیه سالم مدارس غیرمجاز است اعلام کرد.
وزارت بهداشت
به گزارش آماج : مواد غذایی ممنوعه عبارتند از انواع پفک، انواع یخمک، نوشابه‌های گازدار (به جز ماء الشعیر)، آدامس، سوسیس و کالباس، سالاد الویه، چیپس، انواع لواشک، آلو و آلوچه فاقد شرایط بهداشتی، آب نبات‌هایی که به سطح دندان می‌چسبند.
۸ پلان در تعذیه دانش‌آموزان + نکات طلایی تغذیه در مدرسه
تغذیه دانش آموزان
پلان اول:میز صبحانه
پلان دوم:زنگ های تفریح
پلان سوم:عصرانه
عقل سالم در غذای سالم
کار سختی است نوشتن همه جانبه در مورد یک موضوع و سخت‌تر از آن،اگر این نوشتن و تشکیل پرونده در یک نشریه‌ی تخصصی باشد،یک چیزهایی در حد تصمیم کبری.یادتان که هست،کبری بعد از جاگذاشتن کتاب درسی‌اش زیر باران تصمیم بزرگی گرفت.خلاصه آن که نوشتن در مورد مدرسه آنقدر جذاب است که همه‌ی ما را به نوستالژی‌های دوران کودکی مان می‌برد چوپان دروغگو،حسنک و کوکب خانم ….
روز اول مهر است و شما خیالتان راحت است که همه چیز طبق برنامه پیش می‌رود.از مدت‌ها پیش برای همه چیز برنامه ریزی کرده‌اید.خرید وسایل مدرسه،ثبت نام در یک مدرسه ی خوب،انتخاب یک سرویس مناسب،حتی کلاس‌های فوق برنامه را هم از حالا در نظر گرفته اید،صبح اول مهر هم همه چیز به نظر رو به راه می‌رسد،لباس ها آماده شده اند،کیف مدرسه حاضر شده است و به اندازه کافی وقت برای رسیدن به مدرسه دارید،اما آیا واقعاً قصد دارید فرزندتان را فقط با یک لیوان چای و پول توجیبی ویژه خرید از بوفه مدرسه،راهی کنید؟
در فصل مدرسه،بچه ها تقریباً نیمی از ساعات بیداری خود را در مدرسه می‌گذرانند و بیشتر انرژی خود را در مدرسه و یا برای انجام تکالیف مصرف می‌کنند.به همین دلیل،توجه به تغذیه دانش آموزان در این فصل یکی از مهم ترین اقدامات لازم برای حفظ سلامت و همچنین کمک به پیشرفت تحصیلی آنان است.
مطالب پرونده این شماره به شما کمک می‌کند تا در برنامه ریزی برای تغذیه کودک بعضی نکات را فراموش نکنید.تأمین مطالب این پرونده بین دوستان مختلفی تقسیم شد که مهم‌ترین بخش آن ارایه راهکارهای مناسب تغذیه ای به خانواده هاست،آن طور که بتوانند در هیجان بوجود آمده از بازگشایی مدارس،رویکرد مناسبی نسبت به تغذیه‌ی دانش آموزان خود داشته باشند.لازم است از همکاری خوب دو چهره محبوب کودکان و دانش آموزان داریوش فرضیایی (عموپورنگ)،امیر محمد عزیز و همچنین تهیه کننده‌ی خوب برنامه‌ی آن ها آقای جانزاده تشکر کنیم.
پلان اول:صبح،خانه
میز صبحانه
“لقمه الصباح،مسمار البدن”این جمله بیانگر اهمیت صبحانه در احادیث است.بدن بعد از صرف شام به طور طبیعی حداقل ۱۰ ساعت تا شروع صبح روز بعد بدون صرف غذا می‌تواند تحمل کند،مقدار زیادی از این زمان در خواب می‌گذرد که بدن فقط به مقدار انرژی پایه نیاز دارد،اما با شروع صبح سطح قند خون به پایین ترین حد خود می‌رسد و این مقدار از قند خون قطعاً برای تأمین نیازهای بدن تا هنگام وعده ی بعدی غذا یعنی نهار،کافی نخواهد بود،به همین دلیل صبحانه به عنوان یکی از وعده های مهم غذایی به خصوص برای بچه ها که در سنین رشد قرار دارند،محسوب می‌شود.
به غیر از این ثابت شده است بچه هایی که صبحانه می‌خورند در مدرسه تمرکز بهتر و قدرت یادگیری بالاتری دارند.بچه هایی که صبحانه نمی‌خورند حافظه کوتاه مدتشان صدمه می‌بیند و تمرکزشان در کلاس کم خواهد بود.کودکانی که صبحانه سالم و مناسب می‌خورند،بیشتر در مدرسه شاداب هستند و خوردن صبحانه به آن ها کمک می‌کند،تمرکز بهتری در فهمیدن مطالب داشته باشند.
طبیعی بودن قند خون در ساعات مدرسه باعث می‌شود تعادل بین عصب و عضله در طول روز باقی بماند.مطالعات مختلف نشان داده است دانش آموزانی که صبحانه می‌خورند و عادات غذایی سالم و خوبی دارند،کمتر بیمار می‌شوند و سیستم ایمنی سالم‌تری دارند،نمره های بالاتری می‌گیرند،اختلالات و تغییرات خلقی کمتری پیدا می‌کنند و وزن مناسب و ایده آل تری خواهند داشت.
در یک صبحانه ایده آل بهتر است از غلات مانند برشتوک یا گندم بوداده استفاده شود،پروتئین کم چرب مانند یکی از محصولات لبنی کم چرب (شیر)بخش دیگر صبحانه را تشکیل می‌دهد.میوه،به صورت آب میوه و یا میوه تازه هم باید یکی از بخش‌های اساسی و همیشگی صبحانه باشد.توصیه متخصصان تغذیه ایرانی برای یک صبحانه مناسب،یک لیوان یا نصف لیوان آب میوه به همراه مقداری نان همراه با پنیر و سپس یک لیوان شیر کم چربی است.
یکی دوبار در هفته استفاده از کره و مربا و خامه به عنوان صبحانه هم مشکلی نخواهد داشت،اگرچه کودک در طول روز هم چند میان وعده خواهد خورد اما اصلی ترین غذای او را تا قبل از وعده ناهار،صبحانه تشکیل خواهد داد و ترکیب غذایی فوق (لبنیات کم چرب،آب میوه،غلات،نان و پنیر)تا زمان نهار و حتی بدون استفاده از میان وعده کودک ما را سرپا نگه خواهد داشت.
یک پیشنهاد برای صبحانه
یک صبحانه معمولی باید حاوی موارد زیر باشد:
۸۰ گرم نان معمولی،یک لیوان شیر،۱عدد تخم مرغ، نصف لیوان آب میوه و یک فنجان چای.
تخم مرغ آب پز ساده
طرز تهیه:
در ظرفی آب،کمی نمک و سرکه بریزید و بگذارید به جوش بیاید.یک تخم مرغ تازه را با دقت داخل آب جوش بشکنید و بدون دست زدن بگذارید،تخم مرغ بسته شود سپس با کفگیر تخم مرغ را از داخل آب خارج کنید و بگذارید آب زیادی آن گرفته شود آن‌گاه قسمت‌های نامنظم و زائد آن را ببرید و آن‌را داخل بشقاب سرو کنید.(برای راحت تر شکاندن تخم مرغ می‌توانید آن را داخل یک کاسه شکسته و به آب اضافه کنید)
دو پیشنهاد برای میان وعده
ساندویچ پنیر و تخم مرغ سفت
پنیر:۱۰۰ گرم
تخم مرغ سفت:۲-۳ عدد
سس مایونز:۲-۳ قاشق سوپ‌خوری
طرز تهیه:
پنیر را بشویید و خشک نمایید و سپس رنده کنید سپس تخم مرغ ها را هم رنده و با پنیر مخلوط کنید.آن‌گاه سس مایونز را به این مخلوط اضافه کنید و در صورت شور نبودن پنیر به آن کمی نمک بزنید.روی نان ساندویچ که حاضر کرده اید کمی کره بمالید سپس این مواد را به آن اضافه کنید.مواد اولیه فوق برای تهیه چندین ساندویچ کفایت می‌کند اگر هر کدام از ساندویچ ها زیاد آمد حتماً آن را داخل یخچال نگهداری کنید تا مایونز آن فاسد نشود.چون این ساندویچ برای کودکان تهیه می‌شود،می‌توانید مایونز آن را هرچه کمتر در نظر بگیرید.
ساندویچ پنیر و سبزی
پنیر کم نمک:۲۵۰ گرم
سبزی خوردن (نعناع،ترخان،پیازچه،جعفری):۲۵۰ گرم
روغن زیتون:نصف پیمانه
گردوی خرد شده:نصف پیمانه
طرز تهیه:
پنیر را بعد از شستن و خشک کردن رنده کنید (برای پنیرهای پرورده و یا پنیرهای بسته بندی شده این‌کار لازم نیست)سبزی‌ها را بعد از اینکه خوب شسته و تمیز کردید،ریز خرد کنید.روغن زیتون را به تدریج داخل ظرف پنیر رنده شده بریزید و هم بزنید تا به خورد پنیر برود.گردو و سبزی خرد شده را هم داخل پنیر بریزید و خوب مخلوط کنید.
مواد اولیه فوق برای تهیه چندین ساندویچ کفایت می‌کند و می‌توان آن‌را یکی دو روز در داخل یخچال نگهداری کرد.چند عدد نان نرم تهیه کنید و هر روز با مقداری از این مواد اولیه یک ساندویچ نان و پنیر متفاوت برای کودکان تهیه کنید.
پلان دوم:میان وعده،مدرسه
زنگ های تفریح
خیلی وقت‌ها دیر بیدار شدن از خواب،عجله برای رسیدن به مدرسه و یا حالت تهوع صبحگاهی در کودکان باعث می‌شود تا بعضی از این کودکان نتوانند یک وعده صبحانه کامل و مناسب بخورند.در حالت عادی هم بعد از دو ساعت فعالیت و در میانه روز کودک ممکن است،احساس ضعف کند.اسنک‌ها یا لقمه های مدرسه،میان وعده هایی هستند که حتماً باید برای کودک تهیه شوند تا فاصله زمانی بین صبحانه و نهار را با آن ها سپری کند.
به عقیده متخصصان تغذیه،بچه ها در روزهایی که ورزش و یا فعالیت بیشتری دارند،باید صبحانه بیشتری بخورند و یا یک میان وعده مانند نان،پنیر و گردو همراه داشته باشند و یا حتی از برخی کیک ها و کلوچه‌های مغزدار استفاده کنند.
سعی کنید همیشه غذای میان وعده فرزندتان را خودتان آماده کنید و از غذاهای آماده کمتر استفاده کنید.به علاقمندی های کودکان توجه کنید و غذاهای سالم مورد علاقه آنان را به عنوان میان وعده در نظر بگیرید.تنوع غذایی در میان وعده ها باید مانند صبحانه رعایت شود.میان وعده ها باید غذاهایی باشند که خوردنشان آسان است و در مدت کوتاه زنگ تفریح کودک می‌تواند یک وعده از آن ها را مصرف کند،
به همین دلیل در صورت تهیه ساندویچ ها یا لقمه های خانگی آن ها را در وعده های کوچک تقسیم کنید،چند ساندویچ کوچک و یا میوه ها برای زنگ‌های تفریح یک میان وعده خوب به حساب می آیند.سیب،گلابی،هلو،پرتقال و موز گزینه های خوبی هستند پس سعی کنید حداقل یکی از آن ها را در هر روز در نظر بگیرید.استفاده از یک هویج کوچک که تمیز شده باشد هم میان وعده خوبی به حساب می آید،در غیر این‌صورت می‌توانید از آب میوه طبیعی استفاده کنید.
آب میوه های مصنوعی و ترکیبات اسانس دار به این علت که حاوی قند زیاد و طعم دهنده ها و رنگ‌های مصنوعی هستند،نوشیدنی‌های خوبی به حساب نمی آیند،اما آب میوه های طبیعی می‌توانند به خوبی جای یک میان وعده را پرکنند.به طور کلی پزشکان توصیه می‌کنند در صورت امکان بخشی از انرژی کودکان از طریق نوشیدنی‌ها تأمین شود،به همین دلیل می‌توان از آب میوه های طبیعی یا شیر کم چربی استفاده کرد.
سعی کنید به کودک آموزش دهید تا از نوشابه در زنگ‌های تفریح استفاده نکند،برای جایگزین این نوشیدنی که اغلب مورد علاقه کودکان هم هست،می‌توانید کمی از آب میوه ای که خودتان تهیه کرده اید را به آب سودا اضافه کنید و در یک قوطی برای کودکان بسته بندی کنید.اگر غلات مثل گندمک یا برنجک را به عنوان تنقلات در نظر گرفته اید حتماً سعی کنید که این غلات شیرین نباشند.
قند بیش از حد در تمام وعده های غذایی باعث اضافه وزن کودک می‌شود.مغز آجیل ها و دانه های مغزی هم می‌توانند گاهی به عنوان یک میان وعده استفاده شوند.در صورتی که ساندویچ مرغ تهیه می‌کنید حتماً از مرغ آب پز استفاده کنید،برای جایگزین کردن تنقلاتی مثل چیپس هم می‌توانید خودتان سیب زمینی پخته یا کبابی را با ادویه های مختلف طعم دار کنید و به کودک بدهید.
دو پیشنهاد برای عصرانه
ساندویچ ماست و لبو
روی نان‌های کوچک قالب زده،کمی کره بمالید بعد لبوی قرمز را به شکل و اندازه نان ورقه ورقه کنید لبوی خنک را روی نان کره مالیده قرار دهید،کمی نعناع خشک را با ماست کیسه ای سفت مخلوط کنید و نمک بزنید.اگر برای ساندویچ فقط از یک نان استفاده می‌کنید می‌توانید ماست کیسه ای را داخل قیف ریخته و با آن روی لبو را تزئین کنید در غیر این‌صورت به اندازه کافی روی لبو را ماست بمالید و ساندویچ سرد و سالمی را به سرعت آماده کنید.برای مزه بیشتر می‌توانید چند برگ جعفری هم به ساندویچ اضافه کنید.
شیر برنج
برنج:نصف پیمانه
شیر:۱ لیتر
گلاب:۱/۴ پیمانه
طرز تهیه:
برنج را به دقت تمیز کنید و خوب بشویید،اگر برنج مدتی در آب خیس بخورد،بهتر است.آب برنج را خالی کنید و با دو لیوان آب بگذارید کمی بپزد و نرم شود سپس شیر را اضافه و حرارت را ملایم کنید تا شیربرنج آهسته بجوشد و کاملاً پخته و غلیظ شود.آن‌گاه گلاب را اضافه کنید و بعد از ۲ تا ۳ جوش بلافاصله از روی آتش بردارید و در ظرف‌های یک نفره بکشید.قبل از خوردن می‌توانید به آن کمی شکر یا مربا اضافه کنید.
پلان سوم:عصر،خانه
عصرانه
بعد از یک روز فعالیت و جنب و جوش زیاد در مدرسه کودک شما هر چقدر هم که صبحانه مفصلی خورده باشد و میان وعده هایش را هم نوش جان کرده باشد،اغلب با آمدن به خانه گرسنه است،اگر شما خانه دار هستید و می‌توانید به موقع ناهار را برای کودکتان حاضر کنید،مشکلی نیست اما اگر جز آن دسته از خانواده هایی هستید که نهار را دیر صرف می‌کنند،بهتر است برای پیش از نهار کودک هم،یک اسنک کوچک در نظر بگیرید.بعد از صرف نهار و استراحت بعد از ظهر،معمولاً وقت انجام تکالیف مدرسه است.
اما طبیعتاً انجام تکالیف و بعد شیطنت‌ها و بازی‌های کودکتان ممکن است،باعث گرسنگی اش شود.اگرچه متخصصین تغذیه مصرف منظم عصرانه مفصل حاوی نان و پنیر یا غذای حاضری را جز عادات بد غذایی می‌دانند اما حتی آن ها هم پیشنهاد حذف عصرانه از رژیم غذایی را نمی‌دهند.بلکه توصیه می‌کنند،بهتر است در این وعده غذایی از میوه ها و آب میوه‌ها استفاده شود.
با این همه گاهی به خصوص در روزهایی که کودک نهار کم یا سبک مصرف کرده است،تدارک دیدن یک میز عصرانه مفصل می‌تواند یک میان وعده خوب تا زمان رسیدن شام محسوب شود.مصرف عصرانه همچنین باعث می‌شود تا شام کمتر مصرف شود و کودک خواب سبک‌تری داشته باشد.
چند نکته راجع به تغذیه کودک در مدرسه
برای تغذیه کودکتان در مدرسه از قبل برنامه ریزی کنید و به او آموزش بدهید.
هر شب یک زمان خاص را به آماده کردن غذای روز بعد اختصاص بدهید.وقت کم باعث می‌شود که تغذیه ی مناسبی تهیه نکنید و کودکتان آن‌را مصرف نکند.
از کودکتان بخواهید غذاهای مورد علاقه اش را به شما بگوید.یک منوی متنوع برای تغذیه در روزهای مختلف تهیه کنید تا غذاها برایش تکراری نشوند.
از کودک بخواهید در تهیه غذاها به شما کمک کند،با این کار او تشویق می‌شود میان وعده اش را با لذت بیشتری مصرف کند.
بهترین میان وعده برای کودک نان،پنیر،گردو و سبزی یا نان و کتلت یا کوکوی خانگی است.
سعی کنید به هیچ وجه از سوسیس و کالباس برای میان وعده استفاده نکنید.درصورت علاقه کودکتان یکی دوبار استفاده از این مواد در ماه بدون اشکال است.
استفاده از کیک و بیسکویت و حتی شکلات به عنوان هله هوله در ساعات مدرسه اشکالی ندارد اما نباید به صورت عادت تبدیل شود.به کودک آموزش دهید بعد از مصرف این مواد دندان‌های خود را به خوبی بشوید.
استفاده از خوراکی هایی مثل چیپس و پفک به هیچ وجه جای یک میان وعده سالم را نخواهد گرفت.چاقی بی رویه و سوء تغذیه از عوارض استفاده نامناسب از این مواد است.
دانه های مغز شده و آجیل ها را می‌توان به صورت بسته بندی تهیه کرد اما درصورت علاقه می‌توانید خودتان از قبل آن ها را به صورت عمده تهیه کنید،ترکیب دلخواه کودکتان را بسته بندی کنید.
استفاده از ژله های میوه ای یا سالاد میوه به عنوان عصرانه برای کودک بسیار لذت بخش و سالم خواهد بود.
در صورتی‌که ژله یا آب میوه را همراه کودک به مدرسه می‌فرستید،بگذارید کمی داخل فریزر یخ بزند تا زمان مصرف خنک باشد.
در بسته بندی تغذیه ی کودک،حتماً
نکات بهداشتی را رعایت کنید و از
کیسه های نو و بهداشتی استفاده نمائید.
در مقابل مواد غذایی مناسب نیز اعلام شده است:
