وبا در کشور و هشدار وزارت بهداشت : رئیس مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت درخصوص شیوع وبا در شهریور و اوایل پاییز توضیح داد.
وبا
به گزارش آماج : وبا یک بیماری عفونی است که باعث اسهال شدید می‌شود و در صورت درمان نشدن می‌تواند منجر به کم آبی بدن و حتی مرگ شود. این بیماری در اثر خوردن غذا یا نوشیدن آب آلوده به باکتری ویبریو کلرا ایجاد خواهد شد.
علائم وبا چیست؟
اکثر افرادی که در معرض باکتری وبا (Vibrio cholerae) قرار می‌گیرند، بیمار نمی‌شوند و نمی‌دانند که آلوده شده‌اند. اما از آنجایی که باکتری وبا در مدفوع دفع شده به مدت 7 تا 14 روز باقی می‌ماند، هنوز هم میتوانند دیگران را از طریق ارتباط با آن بیمار کند.
اکثر موارد وبا که علائم ایجاد می‌کنند باعث اسهال خفیف یا متوسط می‌شوند که تشخیص آن از اسهال ناشی از سایر مشکلات اغلب دشوار است. به خصوص اینکه در حال حاضر ویروس اسهال و استفراغ جدید در کشور شیوع زیادی پیدا کرده و همزمانی آن با شیوع وبا کار را دشوارتر میکند. برخی دیگر علائم و نشانه‌های جدی تر وبا، مانند ادرار زرد رنگ، تشنگی زیاد و دل درد معمولاً در عرض چند روز پس از عفونت ایجاد می‌شوند.
علائم عفونت وبا می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
اسهال: مهم ترین نشانه وبا اسهال (بدون بدن درد) است. اسهال مرتبط با وبا به طور ناگهانی ظاهر می‌شود، آبکی و پرفشار است و می‌تواند به سرعت باعث از دست دادن مقدار زیادی از مایع بدن شود. اسهال ناشی از وبا اغلب ظاهری رنگ پریده و شیری دارد.
استفراغ: استفراغ به ویژه در مراحل اولیه وبا رخ می‌دهد و می‌تواند ساعت‌ها ادامه یابد. یکی از نشانه های استفراغ در مبتلایان به وبا، استفراغ بدون حالت تهوع است؛ به این صورت که بیمار بدون احساس حالت تهوع به طور ناگهانی استفراغ میکند.
کم آبی بدن: کم آبی بدن می‌تواند ظرف چند ساعت پس از شروع علائم وبا ایجاد شود و از خفیف تا شدید متغیر باشد. کاهش 10 درصد یا بیشتر از وزن بدن نشان دهنده کم آبی شدید بدن است.
علائم و نشانه‌های کم‌آبی بدن به دلیل وبا عبارتند از:
- تحریک‌پذیری
- خستگی
- چشم‌های فرورفته
- خشکی دهان
- تشنگی شدید
- پوست خشک و چروکیده
- ادرار کم یا بدون ادرار
- فشار خون پایین
- ضربان قلب نامنظم
کم آبی بدن می‌تواند منجر به از دست دادن سریع مواد معدنی در خون شما شود که تعادل مایعات را در بدن شما حفظ میکند. این عدم تعادل الکترولیت نامیده می‌شود.
کتر شهنام عرشی رئیس مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت در یک گفتگوی رادیویی اظهار کرد: همه ساله در ماه شهریور و اوایل پاییز منتظریم در نقاطی که از قبل سابقه داشته با بیماری وبا مواجه شویم که دلایل مختلفی دارد.
وی افزود: یکی بر می‌گردد به خصوصیات این باکتری و یکی هم اینکه یک مقدار مسافرت‌ها معمولاً در ماه‌های آخر تابستان بیشتر می‌شود و در بعضی از مناطق هم از نظر دسترسی به آب مشکلاتی ایجاد می‌شود تا اینکه بارندگی‌ها در اواخر مهر و آبان شروع شود.
راه‌های انتقال وبا
بیماری وبا می‌تواند از طریق آشامیدن آب آلوده، مصرف سبزی‌ها و میوه‌های خام آلوده و یا مواد غذایی غیر پاستوریزه منتقل شود. همچنین تماس با وسایل آلوده به میكروب وبا مانند دست دادن با دست‌های آلوده، استفراغ بیمار، ملحفه و لوازم آلوده او مانند لیوان، ظروف و حوله را از دیگر راه‌های انتقال وبا هستند.
راه‌های پیشگیری از وبا
نکات زیادی وجود دارد که با رعایت آنها میتوانید از خطر ابتلا به بیماری وبا پیشگیری کنید. طبق گفته سازمان بهداشت جهانی، جهت پیشگیر یاز ابتلا به وبا واکسن آن موجود است و افراد میتوانند طبق دستورالعمل‌های آن، برای تزریق این واکسن اقدام کنند(1) (2). همچنین دیگر راهکار‌هایی جهت پیشگیری از وبا وجود دراند که به شرح زیر می‌باشند:
- شستن دست‌ها
- مصرف آب آشامیدنی سالم
- ضدعفونی کردن میوه و سبزیجات
- پخت کامل مواد غذایی
- دفع بهداشتی زباله و فاضلاب
- شنا نکردن در رودخانه‌هایی که حتمال آلودگی در آنها وجود دارد.
یکی از مهم ترین نکات پیشگیری از ابتلا به بیماری وبا، آشامیدن آب سالم است. شما می‌توایند تنها با استفاده از آب جوشانده شده، یا آب معدنی‌های شرکتی از خود و خانواده خود در برابر ابتلا به این بیماری محافظت کنید. بسیار مهم است که برای انجام برخی امور روزانه خود، حتماً از آب بطری یا آب ضد عفونی شده استفاده کنید تا از ابتلا به بیماری وبا و انواع بیماری‌های عفونی پیشگیری کنید.
- نوشیدن
- تهیه غذا یا نوشیدنی
- تهیه یخ
- مسواک زدن
- شستن صورت و دست
- شستن ظروفی که برای خوردن یا تهیه غذا استفاده می‌کنید
- شستن میوه‌ها و سبزیجات
همچنین شما میتوانید برای ضدعفونی کردن آب خود، آن را به مدت یک تا سه دقیقه بجوشانید یا آن را فیلتر کنید و از یک ضدعفونی کننده شیمیایی مخصوص آب استفاده کنید. همچنین باید از مصرف غذاهای خام، از جمله میوه‌ها و سبزیجات بدون شستشو، شیر و فرآورده‌های شیر غیر پاستوریزه، گوشت یا صدف خام یا نیم پز و ماهی‌های نپخته اجتناب کنید.
راه‌های پیشگیری از ابتلا به وبا
عرشی با اشاره به اهمیت استفاده از آب و مواد غذایی سالم و بهداشتی گفت: در کل ماه‌های تابستان مخصوصاً در مواقعی که مسافرت‌ها زیاد شده، ما درخواستی که از عموم مردم داریم این است که در خارج از منزل از مواد غذایی خام به خصوص مواد غذایی خام شسته نشده یا آنهایی که اطمینانی به آن ندارند مثل سالاد و… که در بیرون از منزل ممکن است استفاده بکنند، خودداری کنند و سعی کنند تا حد امکان مواد غذایی دیگری را که با خاک یا آلودگی‌های بیشتر در تماس هستند حتماً قبل از استفاده شستشو دهند یا در صورت امکان ضدعفونی هم بکنند.
وی افزود: شستشوی دست‌ها قبل از خوردن غذا و رعایت بهداشت شخصی هم جزو مواردی است که ما توصیه می‌کنیم، این می‌تواند مفید باشد هم در جلوگیری از بیماری‌های روده‌ای فصل تابستان و هم در جلوگیری از انتقال بیماری‌های تنفسی که معمولاً در مهر ماه با شروع مدارس در جامعه شیوع پیدا میکند.
عارضه‌های ناشی از ابتلا به وبا
عرشی درباره عارضه‌های ناشی از ابتلا به بیماری وبا گفت: هر اسهال حاد آبکی مخصوصاً اسهال‌های آبکی که باعث شود ضعف شدید ایجاد شود آب بدن از دست برود و نیاز به تزریق سرم داشته باشد طبیعتاً مشکوک به وبا است.
ما همه ساله از اوایل تابستان به صورت مرتب هزاران نمونه از موارد مشکوک را می‌گیریم و کشت می‌دهیم که هر موردی از وبا تشخیص داده بشود و کشت آن مثبت باشد به سرعت نیروهای بهداشتی وارد می‌شوند و توضیحات لازم را می‌دهند و یک قرنطینه نسبی ایجاد می‌کنند که تبدیل به اپیدمی نشود.
وی ادامه داد: از دست رفتن آب بدن جزو یکی از مواردی است که پزشکان را راهنمایی میکند که احتمالش هست این اسهال از نوع اسهال‌های التوری باشد و توصیه ما این است که اگر اسهال بیشتر از یکی دو روز طول کشید یا شدید بود، بیمار حتماً به پزشک مراجعه کند.
عوارض خوددرمانی وبا
رئیس مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت درباره عوارض خود درمانی بیماری وبا گفت: این میکروب جزو میکروب‌هایی است که در کشورهای اطراف و در کشور ما هم در مناطقی بومی شده و وجود دارد و طبیعتاً میکروبی که همه ساله یک اپیدمی یا کوچک یا بزرگ ایجاد میکند در اثر مصرف دارو مقاومت‌هایی در آن ایجاد می‌شود.
ما مثل بقیه بیماری‌های عفونی کلاً مصرف خودسرانه دارو به خصوص آنتی بیوتیک را منع می‌کنیم و خواهش ما این است که خودسرانه آنتی بیوتیک اصلاً مصرف نشود چه این بیماری چه بیماری‌های مثل سرماخوردگی و همه ساله ما شکل مقاومت میکروبی را در مرکز مدیریت رصد می‌کنیم و گروه‌هایی نسبت به داروهایی که در آن سال می‌شود مصرف کرد برای مبارزه با این بیماری اطلاعات علمی را منتشر می‌کنند.
عرشی افزود: مواد غذایی خام مخصوصاً سالاد که در بیرون از منزل تهیه شده باشد در رستوران‌ها و…، خوردنش را اصلاً توصیه نمی‌کنیم، سایر مواد خام و سبزیجات و میوه جات هم حتماً باید شسته و ضدعفونی بشود، حتی در مواقعی که این بیماری ممکن است شیوع پیدا بکند معمولاً حوزه بهداشت محیط فروش و توزیع و عرضه مواد غذایی خاصی مثل سالاد را در رستوران‌ها منع میکند و اعلام میکند.
آماده‌باش دانشگاه‌های علوم پزشکی
وی در خصوص آماده باش دانشگاه‌های علوم پزشکی در مواجهه با شیوع بیماری وبا گفت: این یک برنامه روتین است که از اوایل تابستان دانشگاه‌ها آماده باش هستند، نمونه گیری‌های متعدد انجام می‌شود، ما دیده وری می‌کنیم بیماری‌های متعددی این طوری هستند و همین طور وبای التور که اگر کوچک‌ترین موردی دیده شد بلافاصله آن را مهار بکنند.
آمار ابتلا به وبا در سال گذشته/ اپیدمی در ۲ استان
عرشی با اشاره به اینکه در سال گذشته حدود ۳۶۰ مورد ابتلا به بیماری وبا در کشور داشتیم، افزود: با اقداماتی که انجام شد تقریباً می‌شود گفت سال گذشته اپیدمی نداشتیم و فقط در حد یکی ۲ استان به شکل اپیدمی بود که با کمک دانشگاه‌های علوم پزشکی، کنترل شد.
وزارت بهداشت طی نامه ای به رئیس کمیته پدافند غیرعامل، با اشاره به تایید تشخیص قطعی اولین مورد ابتلا به این بیماری در مسافران تبعه کشورهای همجوار با مرزهای شرقی کشور، درباره روند افزایشی وبا در دنیا و به ویژه در تعدادی از کشورهای همجوار با مرزهای شرقی کشورمان هشدار داده است.
در بخشی از نامه وزارت بهداشت آمده است: «افزایش وبا در دنیا و به ویژه در تعدادی از کشورهای همجوار با مرزهای شرقی کشورمان از روند افزایشی برخوردار بوده و میزان کشندگی آن در دنیا به طور متوسط ۱.۹ درصد گزارش شده است که بالاترین رقم در دهه گذشته و بسیار بالاتر از حد قابل قبول (کمتر از یک درصد) بوده است.»
همچنین در بخشی دیگر از این نامه آمده است: «در کشور ما با توجه به فعال بودن ترددهای بین مرزی با کشورهای همجوار و همچنین فرارسیدن شرایط آب و هوایی گرم، خطر وقوع همه گیری بیماری وبا به عنوان تهدیدی برای سلامت عمومی جامعه مطرح است
در حال حاضر نیز اولین مورد با تشخیص قطعی ابتلا به این بیماری در مسافران تبعه کشورهای همجوار با مرزهای شرقی کشور در سال ۱۴۰۲ تایید شده است، از این رو ارتقای سطح آمادگی دانشگاه های علوم پزشکی در برنامه مراقبت و کنترل طغیان وبا به ویژه در استان های مرزی و مبادی ورودی کشور ضروری است.»
وی گفت: وضع ما امسال نسبت به سال گذشته بسیار مناسب بوده و امیدوارم به همین روال هم جلو برویم.
