به گزارش آماج، بهروز افخمی کارگردان و فیلمنامه‌نویس شناخته‌شده سینمای ایران در گفت‌وگویی تازه درباره سریال «میرزا کوچک خان» گفت: سناریوی اولیه ناصر تقوایی بر اساس کتاب احمد احرار نوشته شده بود، اما با واقعیت‌های تاریخی هم‌خوانی نداشت. به همین دلیل فیلمنامه را به‌صورت کامل بازنویسی کردم تا روایت اثر به تاریخ وفادار باشد.
افخمی: تقوایی به تاریخ وفادار نبود
افخمی توضیح داد: «کتاب احمد احرار و فیلمنامه تقوایی هر دو نگاه تاریخی دقیقی نداشتند و برای همین تصمیم گرفتم روایت را از ابتدا بازسازی کنم. در این مسیر علاوه بر کتاب‌های داخلی، منابع روسی و اسناد حزب سوسیال دموکرات کارگری روسیه را نیز مطالعه کردم تا تصویر واقعی‌تری از میرزا کوچک خان و نهضت جنگل ارائه شود.»
جعفر گودرزی: سینما برای شما میدان شکار است نه خلق
در پی انتشار این اظهارات، جعفر گودرزی منتقد سینما در یادداشتی انتقادی نسبت به سخنان بهروز افخمی واکنش نشان داد. او خطاب به افخمی نوشت: «جناب افخمی، تصویر شما در حافظه سینما نه قالب که خط‌خوردگی است. شما فیلمی می‌سازید که بر ویرانه و رؤیای دیگران پرچم خود را می‌کوبید.»
او در ادامه تأکید کرد: «سینما برای شما میدان شکار است، نه خلق. شما نه تداوم سینما را خواستید، نه حاشیه‌اش را. در جهانی که تقوایی با معنا نفس می‌کشید، شما با پولک نفس تجارت کردید.»
گودرزی در پایان نوشته خود یادآور شد: «هر گفتار شما تیری است بر درختی که سایه‌اش هنوز از شما بزرگ‌تر است.» این اظهارات واکنش‌های گسترده‌ای در فضای فرهنگی و رسانه‌ای به همراه داشت و برخی کاربران از موضع تند گودرزی دفاع کردند و برخی دیگر آن را احساسی دانستند.
واکنش‌ها در فضای فرهنگی و رسانه‌ای
انتشار گفت‌وگوی افخمی و واکنش گودرزی باعث شد موجی از بحث‌های تازه درباره مفهوم وفاداری تاریخی و خلاقیت هنری در سینمای ایران شکل بگیرد. عده‌ای معتقدند کارگردان باید روایت تاریخی را با دقت مستند کند، اما برخی دیگر بر این باورند که فیلم‌ساز مجاز است با نگاهی خلاقانه واقعیت را بازآفرینی کند.
چالش وفاداری یا خلاقیت در سینمای تاریخی
کارشناسان سینما می‌گویند بازنمایی تاریخ در قالب آثار نمایشی نیازمند دقت بالا، تحقیق گسترده و پرهیز از داوری‌های شخصی است. افخمی در این گفت‌وگو تأکید کرد که هدفش بازنمایی درست‌تر از میرزا کوچک خان بوده و به دنبال روایت شخصی یا جانبدارانه نبوده است. در مقابل، منتقدانش معتقدند تغییر بیش از حد فیلمنامه به معنای بازنویسی تاریخ است.
پروژه میرزا کوچک خان
سریال میرزا کوچک خان یکی از پروژه‌های بزرگ تاریخی تلویزیون محسوب می‌شود. به گفته افخمی، نسخه بازنویسی‌شده این فیلمنامه در آینده نزدیک برای تولید آماده خواهد شد. او تأکید دارد که این اثر بر پایه اسناد تاریخی و نگاه پژوهشی جدید شکل گرفته است.
سخنان اخیر بهروز افخمی و واکنش جعفر گودرزی بار دیگر مرز میان تاریخ‌نگاری و تخیل هنری را در سینمای ایران برجسته کرده است. تجربه نشان داده که هرگاه سینماگران کوشیده‌اند میان واقعیت و درام تعادل ایجاد کنند، آثار ماندگارتر و پذیرفتنی‌تری خلق شده‌اند. در مقابل، زمانی که روایت تاریخی قربانی نگاه شخصی یا سیاسی شده، نتیجه‌اش فاصله مخاطب با اثر بوده است. به نظر می‌رسد گفت‌وگو درباره این موضوع می‌تواند گامی در جهت رشد نگاه پژوهشی و تاریخی در تولیدات سینمایی باشد.
برای دنبال کردن تازه‌ترین خبرهای سینما و تحلیل‌های فرهنگی، به آماج مراجعه کنید.
