سازمان پلیس اتحادیه اروپا (یوروپل) در گزارشی تازه نسبت به ظهور موج جدید جرایم مبتنی بر رباتهای مجهز به هوش مصنوعی و سامانههای خودمختار هشدار داد.
به نقل از آماج، تحول در سامانههای خودران و رباتهای انساننما طی سالهای اخیر از حوزههای آزمایشگاهی به زندگی روزمره راه یافته است. تجربه پهپادهای خودمختار در جنگهای معاصر، به ویژه در جبهه روسیه و اوکراین، نشان داده است که فناوریهای هوش مصنوعی نه تنها توان نظامی را دگرگون میکنند، بلکه مرزهای اخلاق و مسئولیت را نیز مبهم میسازند. گزارش آزمایشگاه نوآوری یوروپل چشماندازی ارائه میدهد که در آن قابلیتهای خودکار و نیمهخودکار در دست شبکههای جنایی و تروریستی قرار گرفته و کیفیت تهدیدات داخلی را متحول میکند.
از سلاحهای میدان نبرد تا جرایم شهری
گزارش یوروپل تأکید میکند که استفاده از سامانههای خودکار در جنگها به تدریج به حوزه جرایم سازمانیافته و تروریسم سرریز میشود. این سرریز شامل انتقال دانش عملیاتی، مهارتهای فنی، قطعات و الگوهای تاکتیکی است. وقتی پهپاد به ابزار روزمره جنگ تبدیل شود، بهرهبرداری از آن به حوزههای غیرنظامی نیز منتقل میشود و تهدیدی چندلایه و همزمان فیزیکی و سایبری ایجاد میکند.
چالشهای رباتهای انساننما
رباتهای انساننما پیچیدگی بیشتری ایجاد میکنند. تعامل طبیعیتر با انسان، تشخیص رفتار عمدی از تصادفی را دشوار میسازد. پلیس نه تنها باید یک دستگاه الکترونیکی را مهار کند، بلکه قصد و زنجیره کنترل آن را نیز تحلیل کند. این موضوع در سطح حقوقی اهمیت فراوانی دارد؛ زیرا تعیین مسئولیت میان کاربر، تولیدکننده، ارائهدهنده نرمافزار یا مهاجم سایبری پیچیده میشود.
رباتهای درمانی و آسیبپذیری انسان
یکی دیگر از دغدغههای یوروپل ورود هوش مصنوعی و رباتها به حوزه سلامت است. هک یا سوءاستفاده از رباتهای درمانی میتواند به آسیب مستقیم به بیماران منجر شود. این مسئله نشان میدهد که امنیت سایبری در حوزه سلامت جزئی از ایمنی عمومی و اعتماد اجتماعی است.
پیام اجتماعی و اقتصادی جرایم رباتیک
گزارش همچنین به پیامدهای اجتماعی و اقتصادی جرایم رباتیک اشاره میکند. خودکارسازی مشاغل میتواند برخی افراد را به سوی جرم سوق دهد و حملات به زیرساختهای رباتیک، تخریب سازمانیافته یا جرایم سایبری را محتمل سازد. به این ترتیب، حل مسئله جرم مبتنی بر ربات نیازمند رویکردی ترکیبی از سیاستهای فناوری، اجتماعی و انتظامی است.
راهکارها و توصیههای یوروپل
یوروپل هشدار میدهد که پلیس باید توانمندسازی شود تا میان اختلال فنی و حمله عمدی تمایز قائل شود. همچنین ایجاد استانداردهای امنیتی برای سامانههای خودکار، توان تحلیل دیجیتال، انتساب حمله و سازوکارهای نظارتی برای جلوگیری از نقض حریم خصوصی، از ضروریات حکمرانی پیشدستانه ریسک در مواجهه با فناوریهای خودکار است. مدیر اجرایی یوروپل نیز تصریح کرده است که فناوری خودکار بستر دوگانهای است که هم ظرفیت ارتقای رفاه و ایمنی و هم ظرفیت گسترش تهدید را دارد و نقش سازوکارهای امنیتی، مقرراتی و اجتماعی تعیینکننده است.
به طور خلاصه، جرایم مبتنی بر ربات یک سناریوی آیندهنگرانه نیست؛ بلکه افقی محتمل است که رگههای آن هماکنون مشاهده میشوند و آمادگی دولتها، صنعت و جامعه مدنی برای مقابله پیش از وقوع بحرانهای بزرگ، ضروری است.
