بچهخواری والدین، پدیدهای شگفتانگیز و در عین حال غریب است که در گونههای متنوعی از ماهیها و حشرات گرفته تا حیوانات خانگی مانند سگها و گربهها مشاهده شده است. به گزارش آماج، این رفتار که در بین ۱۵۰۰ گونه مستند شده، گاهی تعجب و حتی ترس انسانها را برمیانگیزد، اما دلایل زیستی و رفتاری مشخصی پشت آن وجود دارد.
استراتژیهای متفاوت در گونههای مختلف
آنیش بوز، بومشناس رفتاری دانشگاه علوم کشاورزی سوئد، توضیح میدهد: «بچهخواری در بسیاری از گونهها یک ابزار استراتژیک است که به بقای نسل کمک میکند.» حیواناتی که چرخه تولیدمثل سریع دارند، مانند برخی حشرات و ماهیها، احتمال بیشتری دارد که گاهبهگاه فرزندان خود را بخورند تا منابع غذایی کافی برای سایر نوزادان فراهم شود.
بچهخواری جزئی؛ فداکاری برای اکثریت
در بچهخواری جزئی، برخی فرزندان – به ویژه آنهایی که مرده یا ضعیف هستند – خورده میشوند تا بقای سایرین تضمین شود. در برخی گونهها، این کار باعث بازپسگیری انرژی صرفشده برای تولید مثل اولیه میشود و به سلامت جمعیت کمک میکند. تحقیقات نشان دادهاند که در حشرات و ماهیها، این رفتار به کاهش تراکم جمعیت، حفظ نسبت جنسی و حتی مقابله با عفونتها کمک میکند.
درگیری والدین؛ محافظت در برابر تهدید
گاهی پدر و مادر بر سر فرزندخواری دچار اختلاف میشوند. مثلاً در برخی ماهیها، پدر فرزندان دیگران را میخورد، در حالی که مادر تلاش میکند از تخمها محافظت کند. این تعارض نشاندهنده پیچیدگی رفتار والدینی و اهمیت نظارت ماده بر بقای فرزندان است.
بچهخواری کلی؛ شروع دوباره
در بچهخواری کلی، والدین ممکن است کل فرزندان را بخورند تا بتوانند در شرایط امنتر، نسل جدیدی با تعداد بیشتر یا کیفیت بهتر تولید کنند. این رفتار معمولاً در پستانداران کوچک مانند جوندگان و خرگوشها مشاهده میشود و استرس، عامل مهم تحریککننده آن است.
پیچیدگی و نیاز به تحقیقات بیشتر
اکثر مطالعات علمی تاکنون بر روی ماهیها و جوندگان متمرکز بوده است و درباره سایر گونهها اطلاعات کمی وجود دارد. به گفته بوز، هنوز پاسخ قطعی به این سؤال که «حیوانات از فرزندخواری چه سودی میبرند» پیدا نشده و احتمالاً عوامل انگیزشی بیشتری در آینده کشف خواهد شد. دانشمندان بر این باورند که این پدیده پیچیدهتر و گستردهتر از آن چیزی است که پیشتر تصور میشد.
