به گزارش آماج، در رسانه‌های اجتماعی ادعا شده است که وقتی یک زن باردار می‌شود، بخش عمده‌ای از سلول‌های جنینی وارد بدن مادر می‌شود و تا پایان عمر در اندام‌هایی مانند قلب، کبد یا مغز او ساکن می‌گردد. اما آیا این ادعا درست است؟ بررسی شواهد علمی نشان می‌دهد که حقیقت بسیار پیچیده‌تر و محدودتر از آن چیزی است که در آن پست عنوان شده است.
پدیده فِتو-ماترنال میکروکیمریسم چیست؟
در دوران بارداری، برخی سلول‌ها یا قطعات DNA جنینی می‌توانند از طریق جفت وارد گردش خون مادر شوند. این پدیده در علم با عنوان «فِتو-ماترنال میکروکیمریسم»
اما باید توجه داشت که:
- تعداد این سلول‌های واردشده بسیار اندک است و اغلب پس از مدتی توسط سیستم ایمنی مادر حذف می‌شوند.
- در موارد نادری، برخی سلول‌های جنینی ممکن است در بافت‌های مادر (مثلاً پوست، کبد، مغز یا قلب) یافت شوند، به‌ویژه اگر بتوان آن‌ها را از طریق کروموزوم Y تشخیص داد.
- این پدیده در همه مادران رخ نمی‌دهد یا در حدی نیست که همیشه قابل آشکارسازی باشد.
ادعای «استقرار دائمی در قلب، کبد و مغز» — چقدر واقعیت دارد؟
ادعای «دائمی بودن و استقرار عمده در اندام‌های حیاتی» از آن جهت افراطی به نظر می‌رسد که:
- شمار زیادی از مطالعات فقط گزارش‌هایی محدود دارند، نه شواهد گسترده.
- حتی در موارد یافت‌شده، سلول‌های جنینی متلاشی نمی‌شوند و تبدیل به جمعیت بزرگی نمی‌شوند.
- پایداری این سلول‌ها در بدن مادر به دهه نمی‌رسد در اغلب موارد؛ هرچند مواردی وجود دارد که در برخی زنان سلول جنینی تا چند دهه قابل شناسایی بوده است.
جنبه‌های کاربردی و پژوهشی جدید
مطالعات اخیر نشان داده‌اند هنگامی که مادر پیش از این بارداری‌هایی داشته است، بدن او «حافظه‌ای سلولی» ایجاد می‌کند که ممکن است در بارداری‌های بعدی تأثیرات عمیق‌تری بر ایمنی و سلامت جنین داشته باشد. همچنین، برخی دانشمندان امیدوارند بتوانند از سلول‌های جنینی در فرآیندهای ترمیم بافت یا درمان بیماری‌ها استفاده کنند، اما این راه هنوز در مراحل تحقیقاتی قرار دارد.
جمع‌بندی و توصیه به مخاطب
می‌توان گفت پدیده ورود سلول جنینی به بدن مادر امری واقعی است (میکروکیمریسم جنینی) و به این ترتیب، بخشی از ادعای منتشرشده پایه علمی دارد. اما آنچه اغلب در شبکه‌های اجتماعی گفته می‌شود — یعنی حضور گسترده و دائمی سلول‌های جنینی در اندام‌های حیاتی مادر — اغراق‌آمیز و فاقد پشتوانه قوی علمی است.
اگر علاقه‌مندید در مورد پژوهش‌های جدید در زمینه میکروکیمریسم جنینی، کاربردهای درمانی احتمالی و محدودیت‌های آن اطلاعات بیشتری بگیرید، من می‌توانم مقالات اخیر را برایتان جمع‌آوری و تحلیل کنم.
برای مشاهده تازه‌ترین اخبار و مقالات در زمینه سلامت و علوم زیستی، سایت آماج را دنبال کنید.
