کسی نمی‌داند آراستگی و نظم، چطور از همان اول در این روستا جا خوش کرد فقط کافی است تصویری از نمای بالا دیده باشیم و حق بدهیم که این روستا بیراه منظم‌ترین روستای خشتی جهان نام نگرفته است.
به گزارش آماج، چوپانان منظم‌ترین روستای خشتی جهان در شهرستان نایین، بیش از یک قرن پیش توسط تعدادی چوپان شکل گرفت و آباد شد. کسی نمی‌داند آراستگی و نظم، چطور از همان اول در این روستا جا خوش کرد. فقط کافی است تصویری از نمای بالا دیده باشیم و حق بدهیم که «چوپانان» بیراه منظم‌ترین روستای خشتی جهان نام نگرفته است.
در این روستا که حدود ۱۲۰ سال از عمرش می‌گذرد، کوچه‌ها عمود بر هم و بدون بن‌بست ساخته شده‌اند و خانه‌ها بادگیر دارند. رنگ خانه‌های خشتی و گلی هم به زیبایی روستا افزوده است. چوپانان در بخش انارک شهرستان نایین، علاوه بر معماری منحصر به فرد محل رشد گیاهان دارویی خودروست که این روزها بیشتر مورد توجه قرار گرفته تا اسم روستا را زنده نگه دارد؛ طوری‌که مدیر میراث فرهنگی نایین می‌گوید با همکاری بخش خصوصی گیاهان دارویی روستای چوپانان می‌تواند با بسته‌بندی خاص خودش به یک برند تبدیل شود. در این گزارش به این روستای چشم‌نواز سری زده‌ایم.
خانه‌های خشتی و بادگیرها
چوپانان، در ۹۰کیلومتری بخش انارک و ۱۸۰کیلومتری شرق شهرستان نایین واقع شده است. این روستای مهندسی‌ساز از نمای بالا شبیه یک صفحه شطرنج است. مدیر اداره میراث فرهنگی نایین درباره وجه تسمیه روستا به همشهری می‌گوید: اسناد و مدارک نشان می‌دهد که حدود ۱۲۰سال پیش این روستا شکل گرفت.
پایه‌گذاران نخست آن هم چوپانانی بودند که گوسفندان خود را برای سیراب کردن به سر چاهی در این محدوده می‌آوردند. چاه آب باعث شد زندگی در این محدوده رونق بگیرد و کم‌کم مردمانی از خور، بیابانک و انارک به این محل آمدند و روستای چوپانان شکل گرفت؛ روستایی که امروز ۱۷۰۰نفر جمعیت دارد.
محمود مدنیان درباره اینکه علت نظم و ترتیب خانه‌سازی در این روستا چه بوده، اینطور پاسخ می‌دهد: اطلاعات خاصی در دسترس نیست، ولی روستا کاملا مهندسی‌ساز و منظم است؛ برای همین به آن منظم‌ترین روستای جهان می‌گویند. هیچ کوچه بن‌بستی در آن نیست و از هر کوچه می‌توان انتهای آبادی را در شرق یا غرب دید.
جذابیت بصری دیگر این روستا در بادگیر خانه‌های خشتی روستا در دل کویر است. مدنیان می‌گوید که ۹۵درصد خانه‌های روستا بادگیر دارند که خنک‌کننده‌ای طبیعی هستند.
همسایه با معدن سرب
در حاشیه این روستا طبیعت کویری، زمین‌های کشاورزی به‌عنوان قطب کشاورزی نایین و خدمات زیرساختی و دامداری وجود دارد. در همسایگی روستا معدن سرب نخلک هم قرار گرفته‌است؛ معدنی با قدمت ۲هزار سال که یکی از قدیمی‌ترین معادن ایران و به‌گفته مدیر میراث‌فرهنگی نایین «مادر معادن ایران» است.
مدنیان درباره کسب‌وکار روستاییان می‌گوید: ۴۰درصد مردم روستا در معدن مشغول کار هستند. مابقی از راه کشاورزی، دامداری و کامیون‌داری روزگار می‌گذرانند. چاه‌های پرآب روستا باعث رشد انواع درختان شده ازجمله درختان نخل، پسته و حتی انار و در حیاط خانه‌ها دست‌کم یک درخت خرما هست.
مدیر میراث فرهنگی به یکی دیگر از جاذبه‌های گردشگری روستای چوپانان اشاره می‌کند و می‌گوید: ریگ‌های روان نزدیک این روستا که به ریگ جن معروف هستند از مهم‌ترین ریگ‌های روان در ایران به شمار می‌روند. مشابه این ریگ‌ها در عربستان و آفریقا دیده شده است. برای اینکه ریگ به خانه روستاییان وارد نشود، از همان زمان قدیم ریگ برگردان‌هایی ساخته شده که معماری آن شبیه برج است. مجموعه حفاظت‌شده عباس‌آباد در فاصله ۵۰کیلومتری روستاست که تعداد زیادی کل، بز و آهو در آن منطقه محافظت‌شده زندگی می‌کنند. با این همه جذابیت گردشگری، اما چنان که باید و شاید روستای چوپانان شناخته شده نیست و تا به حال یکی، دو نمایشگاه برای معرفی روستا برگزار شده است.
ناگفته نماند که انارک بخشی از طریق‌الرضا(ع) هم به‌حساب می‌آید؛ مسیری که زائران استان‌های غربی برای زیارت و سفر به مشهد از آن می‌گذرند. اما تا به حال فقط ۲بومگردی در روستای چوپانان راه‌اندازی شده و اقدام گسترده‌ای در این حوزه صورت نگرفته‌است. روستای چوپانان با داشتن گیاهان دارویی خودرو نیز می‌تواند در حوزه محصولات دارویی اسمی سر زبان‌ها داشته باشد.
مدیر میراث فرهنگی نایین می‌گوید: سعی داریم اهالی روستا را برای مشارکت در بخش بومگردی تشویق کنیم، اما برای حضور گردشگران به حمایت بخش خصوصی نیاز است. درباره گیاهان دارویی هم باید سرمایه‌گذاران ورود کنند تا با برندسازی در این زمینه کاری انجام شود. کارهای مطالعاتی بحث تولید و فروش گیاهان دارویی در دست مطالعه است.
ویژگی‌های خاص روستای چوپانان ازجمله همسایگی با موزه معدن، رونق کشاورزی و رشد گیاهان دارویی خودرو می‌تواند علاوه بر ایجاد اشتغال از مهاجرت روستانشینان نیز جلوگیری کند. شرایط خاص کویری، خانه‌های خشت و گلی، کوچه‌های منظم و ردیف بادگیرها نیز جاذبه‌های گردشگری است که با مشارکت سرمایه‌گذاران می‌تواند به صنعت گردشگری در این روستا که نام منظم‌ترین روستای خشتی جهان را بر پیشانی دارد، جانی تازه ببخشد.
