یک پژوهشگر حوزه ارتباطات و رسانه معتقد است مهاجرت تودهای متخصصان فناوری، نه یک انتخاب یا کنش اعتراضی، بلکه تنها راه بقا در برابر بنبست ارتباطی و عقبماندگی تحمیلی ناشی از فیلترینگ است.
نگار علی- در دنیایی که نبض آن با «داده» و «سرعت» میزند، دیوارهایی از جنس فیلترینگ و اختلال، زیستبوم دیجیتال ایران را به جزیرهای منزوی تبدیل کرده است. متخصصان حوزه فناوری و ارتباطات، بیش از هر گروه دیگری، سنگینی این انزوا را بر دوش میکشند؛ کسانی که شغل، دانش و هویت حرفهای آنها در پیوند مستقیم با شبکه جهانی تعریف میشود، اکنون خود را در برابر انتخاب دشواری میبینند: ماندن و تماشای زوال تخصص، یا رفتن برای حفظ حرفه و مهارت.
دیوارکشی دیجیتال و بیسوادی تحمیلی
مرضیه ادهم، پژوهشگر حوزه سیاستگذاری رسانه و فضای مجازی، میگوید: «بحث فیلترینگ، تحریم و جدا شدن از جامعه جهانی، نوعی دیوارکشی است که ابعاد آن از تخصص فنی فراتر رفته است. امروز حتی دانشآموزان و دانشجویان با سد فیلترشکن مواجه میشوند، اما برای متخصصان فناوری، فشار بسیار بیشتر است. اختلال گسترده و بیکیفیت اینترنت، راهی جز مهاجرت باقی نگذاشته است.»
هراس از عقبماندگی دیجیتال
ادهم ادامه میدهد: «در زیستبوم دیجیتال، پارادایمها هر چند سال یکبار دگرگون میشوند. وقتی زیرساخت و اتصال امن ندارید، دچار «بیسوادی تحمیلی» و شکاف دیجیتال میشوید. دسترسی به لینکدین، یوتیوب و شبکههای اجتماعی برای یک متخصص جزو ابتداییات هرم نیازهای حرفهای است. نبود این دسترسیها باعث «فومو» یا ترس واقعی از عقبماندگی میشود.»
اینترنت ملی؛ طنز تلخ یا واقعیت؟
ادهم در نقد اینترنت ملی و فیلترینگ هوشمند بیان میکند: «در گفتمان رسمی، عده معدودی به عنوان متخصص وارد میشوند و مانند رانتخواران عمل میکنند. این افراد ممکن است منفعت مالی ببرند اما از دانش روز عقب میمانند. اساساً اینترنت با اتصال جهانی تعریف میشود؛ وقتی این اتصال زیر سوال برود، بنبست ارتباطی ایجاد میشود.»
مهاجرت تودهای متخصصان؛ انتخاب یا چارهناچاری؟
این پژوهشگر میگوید: «مهاجرت گسترده متخصصان، کنش اعتراضی نیست، بلکه آخرین راه برای ادامه حرفه است. بسیاری ترجیح میدهند در کشور خود دورکاری کنند و درآمد دلاری داشته باشند، اما این فرصت از آنها سلب شده است. نتیجه، بحران جدی کمبود نیروی متخصص در بازار کار فناوری است.»
، این روند اگر ادامه یابد، ایران را با عقبماندگی دیجیتال و کاهش سرمایه انسانی مواجه خواهد کرد؛ چالشی که جبران آن در دنیای پرسرعت امروز، شاید دههها به طول بینجامد.
