به گزارش آماج، عرضه گسترده کتابهای قاچاق این روزها به یکی از دغدغههای اصلی ناشران و کتابفروشان خیابان انقلاب تبدیل شده است. اقتصاد نشر در سالهای اخیر با مشکلات جدی مواجه شده و کاهش سهم کتاب در سبد خانوار، باعث شده قاچاقچیان کتاب با هزینه کمتر و شبکه توزیع گسترده، سود قابل توجهی کسب کنند.
تاریخچه و توسعه پدیده قاچاق کتاب
قاچاق کتاب که در اواخر دهه ۸۰ آغاز شد، در دهه ۹۰ رشد قابل توجهی پیدا کرد. نسخههای متعددی از کتابهای روز و پرمخاطب با نام ناشر دیگر منتشر و توزیع میشد. اقدامات پلیس، وزارت فرهنگ و اتحادیه ناشران و کتابفروشان در میانه دهه ۹۰ تا حدی جریان اصلی را محدود کرد، اما حضور موقت غرفهها در خیابانها و مترو و عرضه تخفیفی کتابها، نشان میدهد قاچاقچیان هنوز فعالیت دارند.
بساط گستران خیابان انقلاب؛ اعتراض ناشران
در ماههای اخیر، حضور گسترده بساطگستران در خیابان انقلاب باعث انتقاد شدید ناشران و کتابفروشان شده است. ابراهیم کریمی، رئیس اتحادیه ناشران و کتابفروشان استان تهران، گفت: «پیادهروهای خیابان انقلاب همیشه یک فضای فرهنگی برای شهر بود اما اکنون به منظرهای نامطلوب تبدیل شده است.»
وی افزود: «شهرداری زمینی را برای فروشندگان کتابهای دست دوم در نظر گرفته است تا تحت نظارت اتحادیه فعالیت کنند و پس از آن تمام بساطیها از پیادهرو جمع خواهند شد.»
کارزارهای خودجوش ناشران
در کنار تلاش نهادها، ناشران نیز اقدامات خودجوشی برای مقابله با قاچاق کتاب انجام دادهاند؛ از جمله دفتر حمایت از حقوق آفرینشهای فکری و کمپین «طومار پیشنهادی و شکوائیه سرگشاده اهالی صنعت نشر» که هدف آن مقابله با انتشار غیرقانونی آثار است.
بازار مکاره دیجیتال و کانالهای تلگرامی
علی صالحین، ناشر و طراح کمپین، درباره چرایی این کارزار گفت: «قاچاق کتاب به بستر دیجیتال نیز منتقل شده است. فایلهای کتاب از طریق وبسایتها، کانالهای تلگرام و پلتفرمهای مختلف عرضه میشوند. در یکی از کانالها بیش از ۲۲ هزار عنوان کتاب موجود بود.»
وی افزود: «قاچاقچیان بدون در نظر گرفتن هزینههای ناشران، کتابها را در چاپخانههای زیرزمینی منتشر و توزیع میکنند. دو گروه فعالیت میکنند؛ مهرهدرشتها و افرادی که برخورد با آنها صورت نگرفته است و گستاختر شدهاند.»
چالشهای قانونی و فرهنگی
با وجود اقدامات اتحادیه و شهرداری برای جمعآوری فروش کتابهای قاچاق، صالحین تأکید کرد: «بازار کتاب قاچاق فقط محدود به خیابان نیست و خلأهای قانونی و فرهنگی هنوز پابرجاست. قوانین مالکیت معنوی بهروز نیست، پروسه پیگیری طولانی و هزینهبر است و آگاهیبخشی به مخاطب کافی نیست. جمع کردن بساطیها تنها نوک کوه یخ را پنهان میکند.»
به نظر میرسد تا زمانی که قوانین اصلاح نشده و لایههای زیرزمینی قاچاق کتاب کنترل نشود، پدیده قاچاق همچنان ادامه خواهد داشت و به شکلهای دیگر ظاهر خواهد شد.
