به گزارش آماج، اخیراً در شبکه‌های اجتماعی و برخی صفحات فرهنگی ادعا شده است که انسان‌ها در خواب قادرند به «جهان‌های موازی» سفر کنند — ادعایی که از نظر علمی بسیار بحث‌برانگیز است. در ادامه به بررسی این ادعا، وضعیت فعلی علم و دیدگاه منتقدین می‌پردازیم.
ادعا این است که «رویاها» در واقع نوعی «دریچه به واقعیت‌های جایگزین» هستند و که گاهی ذهن انسان در هنگام خواب، به ابعاد موازی منتقل می‌شود یا نسخه‌هایی دیگر از خود انسان را در جهان‌های موازی تجربه می‌کند. طبق این نظریه، تکرار برخی خواب‌های شفّاف با احساسات قوی ممکن است نشانه‌ای باشد از این که فرد به نسخه‌ای دیگر از خود در دنیای موازی رفته است.
دیدگاه علمی و وضعیت پژوهش‌ها
در علم فیزیک و روان‌شناسی، هیچ سند قطعی و مستدلی وجود ندارد که اثبات کند خواب انسان به معنی سفر واقعی به دیگر جهان‌هاست. فرضیه چندجهانی (Multiverse) در فیزیک نظری مطرح شده است، اما عمدتاً در قالب بحث‌های کوانتومی و کیهان‌شناسی است و نه در رفتار ذهنی انسان.
یکی از مطالعات منتشرشده اخیراً درباره تفسیر دنیای کوانتومی نشان می‌دهد که نظریه «چندجهانی» می‌تواند در تحلیل پدیده‌های کوانتومی مفید باشد، اما لزوماً ارتباط مستقیمی با رویاها و تجربه ذهنی انسان ندارد. همچنین بعضی مطالب رسانه‌ای علمی اشاره کرده‌اند که اصطلاحاً «رویا به‌عنوان دروازه‌ای به واقعیت‌های موازی» مطرح شده است، اما اینها معمولاً در سطح حدس و گمان باقی مانده‌اند و نه نتایج تجربی قطعی.
در روان‌شناسی پدیده‌ای به نام «Reality Shifting» شناخته شده است که افراد مدعی‌اند می‌توانند آگاهانه ذهن خود را به واقعیت‌هایی دیگر منتقل کنند — اما این موضوع بیشتر در حیطه تجربه ذهنی، تمرین‌های خودهیپنوتیزم و خیال‌پردازی است و پشتوانه علمی قوی ندارد.
چرا ادعای «سفر به جهان موازی در خواب» نقد می‌شود؟
نقدهای اصلی به این ادعا عبارت‌اند از:
- عدم قابلیت تأیید علمی: نظریه چندجهانی تا کنون قابل اثبات عملی نیست و بسیاری فیزیک‌دانان آن را بیشتر به عنوان بحث فلسفی می‌دانند.
- تفسیر روان‌شناختی رویا: روان‌شناسان می‌گویند رویاها معمولاً بازتابی از ذهن، خاطرات، اضطراب‌ها و آرزوهای ناخودآگاه هستند و نه انتقال به دنیایی دیگر.
- نبود سازوکار فیزیکی: چگونه ذهن می‌تواند بدون جسم از یک جهان به جهان دیگر منتقل شود؟ هیچ مدلی در فیزیک فعلی چنین انتقالی را توضیح نمی‌دهد.
- شهادت‌های شخصی کافی نیست: بسیاری از کسانی که ادعا می‌کنند چنین تجربه‌ای داشته‌اند تنها روایت شخصی دارند، بدون مدارک عینی یا آزمایشات قابل تکرار.
جمع‌بندی و توصیه به مخاطب
ادعای توانایی سفر به جهان‌های موازی از طریق خواب، در سطح گمانه‌زنی فلسفی و فرهنگی باقی مانده است. علم کنونی نمی‌تواند این مسئله را تأیید کند، اما نمی‌توان آن را کاملاً رد کرد — چرا که مرز دقیق بین آنچه ذهن می‌تواند تجربه کند و آنچه واقعیت فیزیکی نامیده می‌شود، هنوز به‌طور کامل شناخته نشده است.
اگر علاقمند هستید درباره خواب‌های شفاف (lucid dreaming) یا مطالعات روان‌شناسی خواب بدانید، پیشنهاد می‌شود از منابع معتبر علمی و دانشگاهی استفاده کنید.
برای تجربه بهتر خواب‌های شفاف، ثبت رؤیا در دفترچه خواب، تمرین آرامش‌بخش پیش از خواب و داشتن آگاهی از خواب می‌تواند مفید باشد (در سطح روانی، نه فیزیکی).
اگر مایلید این موضوع را در سایت خود منتشر کنید، می‌توانید آن را در قالب خبر با درج منابع معتبر و لینک‌دهی به آماج انتشار دهید.
